Czas pracy kierowcy zawodowego – jak go liczyć, aby uniknąć kar?

Liczba godzin „za kółkiem” nie tylko decyduje o komforcie pracy kierowcy, ale i ma fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Kwestia ta została uregulowana odpowiednimi przepisami oraz obłożona dotkliwymi karami za ich nieprzestrzeganie. Jak rozliczać czas pracy kierowcy, aby uniknąć sankcji? I ile maksymalnie może on prowadzić pojazd w danym przedziale czasowym?

Najważniejsze informacje:

• Kierowca może prowadzić pojazd maksymalnie 9 godzin dziennie. Czas można przedłużyć do 10 godzin tylko dwa razy w tygodniu.
• Tygodniowy limit jazdy wynosi 56 godzin. W dwóch kolejnych tygodniach kierowca nie może przekroczyć 90 godzin pracy.
• Kierowca musi odpocząć 11 godzin dziennie i 45 godzin tygodniowo. Po każdych 4,5 godzinach jazdy kierowca bierze 45-minutową przerwę.
• Pakiet Mobilności wymaga powrotu kierowcy do bazy co 4 tygodnie. Za granicą kierowca nie może odpoczywać w kabinie pojazdu.

Maksymalny czas pracy kierowcy tira – aspekty prawne

Kwestię dopuszczalnej liczby godzin spędzonych za kółkiem, jak i pozostałych aspektów pracy kierowców zawodowych, reguluje przede wszystkim ustawa o czasie pracy kierowców z 2004 r. oraz wspólne dla całej Unii Europejskiej rozporządzenie 561/2006/WE. Zgodnie z przepisami, prowadzący pojazd zobowiązany jest do rejestrowania nie tylko prędkości samochodu czy zużycia paliwa, ale i swojej aktywności za kółkiem. Za nieprawidłowe użycie przeznaczonych do tego tachografów, jak i za przekroczenie dopuszczalnego czasu jazdy kierowcy (nawet o kilka minut) można otrzymać mandat karny. Jego wysokość oscyluje w kwotach rzędu od kilkuset, do nawet kilku tysięcy złotych.

Obowiązek prawidłowego ewidencjonowania czasu pracy spoczywa zarówno na kierowcy, jak i na przedsiębiorcy transportowym. Kierowca musi posługiwać się tachografem i rejestrować swoją aktywność, natomiast przewoźnik powinien zorganizować grafik pracy w taki sposób, by umożliwić przestrzeganie przepisów.

Warto pamiętać, że już kilka minut przekroczenia limitów może skutkować mandatem – od kilkuset złotych do nawet kilku tysięcy. Dlatego tak ważne jest odpowiednie rozliczanie pracy kierowców, które pozwala uniknąć ryzyka finansowego i prawnego.

Ile wobec tego może wynosić czas pracy kierowcy ciężarówki oraz jak zarejestrować te godziny, aby uniknąć konsekwencji prawnych?

Dzienny czas pracy kierowcy ciężarówki

Według standardów stworzonych przez wspomniane akty prawne, dzienny okres prowadzenia ciężarówki bądź innego pojazdu może wynosić maksymalnie 9 godzin. Istnieje możliwość wydłużenia tego czasu do 10 godzin w ciągu dnia. Przy czym można dokonać tego jedynie dwa razy w tygodniu. Ten natomiast rozumiany jest „sztywno” i oznacza okres od godziny 00:00 w poniedziałek, do 24:00 w niedzielę. Przykładowo, jeśli przewoźnik zdecydował się wydłużyć czas swojej pracy we wtorek i czwartek, kolejny raz będzie mógł tego dokonać dopiero w poniedziałek. Warto wziąć pod uwagę ten fakt podczas planowania tygodniowego czasu pracy kierowcy. Warto również pamiętać o zmianach wprowadzonych przez Pakiet Mobilności: obecnie kierowca może przedłużyć dzienny czas jazdy o maksymalnie 1 lub 2 godziny, jeśli wraca do bazy lub miejsca zamieszkania.

Należy również zwrócić uwagę, iż ustawodawca regulując dzienny okres prowadzenia pojazdu nie odwołuje się do pojęcia „doby”, a „zmiany roboczej”. Ta z pozoru niewielka różnica definicyjna znacząco wpływa na zasady planowania godzin pracy kierowców. Umożliwia im bowiem rozpoczęcie dwóch zmian roboczych w ciągu jednej dobry zegarowej.

Tygodniowy czas pracy kierowcy

Obok rozstrzygnięcia maksymalnej liczby godzin pracy dobowej, ustawodawca precyzuje także, ile mogą one wynosić w dłuższym okresie. Dopuszczalny czas prowadzenia pojazdu w ciągu tygodnia wynosi 56 godzin. Mimo iż jest to zagwarantowane prawnie, nie zawsze jednak możliwe będzie wykorzystanie tego czasu w pełni. W dalszej części przepisu znajduje się bowiem zastrzeżenie, że czas pracy kierowcy tira w dwóch kolejno następujących po sobie tygodniach nie może przekraczać 90 godzin. Oznacza to, że przewoźnik, który w ciągu tygodnia prowadził pojazd przez maksymalne 56 godzin, w następnym będzie mógł spędzić aktywnie za kółkiem jedynie 34 godziny.

Warto pamiętać o tym ograniczeniu nie tylko ze względu na kondycję fizyczną kierowcy, ale i kontrole Inspekcji Transportu Drogowego. Ta bowiem bardzo wyrywkowo sprawdza zgodność zarejestrowanego na tachografie czasu pracy kierowcy zawodowego z regułami zapisanymi w ustawie.

Czas jazdy kierowcy a ustawowy odpoczynek

Kwestią poddaną ścisłym regulacjom prawnym jest również obowiązkowy odpoczynek kierowcy. W tym aspekcie także istnieją rozwiązania wyszczególnione dla konkretnych okresów czasowych. Dobowy okres przerwy w jeździe powinien trwać co najmniej 11 godzin. Jest to tzw. odpoczynek regularny, który kierowca może wykorzystać w dowolny, dogodny dla siebie sposób. Rozporządzenie umożliwia ponadto wykonanie odpoczynku skróconego. Jest on o 2 godziny krótszy i wynosi co najmniej 9 godzin. Można zastosować go maksymalnie 3 razy między dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku.

Czas przerwy w jeździe w danym tygodniu rozpoczyna się nie później, niż po zakończeniu sześciu 24-godzinnych okresów, licząc od końca poprzedniego odpoczynku tygodniowego. Analogicznie jak w przypadku przerw dobowych, tak i tutaj występuje odpoczynek regularny i skrócony. Trwa on odpowiednio nieprzerwane 45 godzin oraz 24 godziny. Przy czym wybierając opcję ze zmniejszonym wymiarem czasowym, należy zrekompensować ją jednorazowym, 9-godzinnym odpoczynkiem wykorzystanym przed końcem trzeciego tygodnia od skrócenia.

Abstrahując od tych rozwiązań całościowych, należy także pamiętać, że niezależnie od rodzaju pojazdu, kierowca zobowiązany jest do przymusowej przerwy po każdych 4,5 godzinach jazdy. Jej ustawowy czas trwania wynosi 45 minut i może być podzielony na dwa odpoczynki – 15 minut i 30 minut.

Czas pracy kierowcy tira, jak i kierowców innych pojazdów, to kwestia poddana wielu restrykcyjnym obwarowaniom ustawowym. Wiąże się to nie tylko z niełatwym, wymagającym wielu wyrzeczeń charakterem zawodu, ale i z dużą odpowiedzialnością jego wykonywania.  Zastosowanie się do wytycznych pozwoli zapewnić przewoźnikowi właściwy komfort jazdy, a tym samym zachować odpowiednią sprawność psychofizyczną i spostrzegawczość na drodze. Dlatego też planując godziny pracy kierowcy warto pamiętać, aby uwzględniać powyższe wytyczne.

Nowe wymogi dla przewoźników a rozliczanie czasu pracy kierowców

Ostatnie lata przyniosły istotne zmiany w europejskich przepisach dotyczących transportu drogowego. Wraz z wejściem w życie Pakietu Mobilności, przewoźnicy muszą dostosować sposób organizacji pracy kierowców oraz sposób prowadzenia ewidencji czasu pracy, by uniknąć wysokich kar i spełnić nowe wymogi kontroli.

Pakiet Mobilności – co się zmieniło?

Pakiet Mobilności, przyjęty przez Parlament Europejski w 2020 roku, wprowadził szereg nowych obowiązków związanych z czasem pracy kierowców i organizacją transportu międzynarodowego. Kolejne regulacje wprowadzane są etapami. Do najważniejszych zmian należą:

• Obowiązkowy powrót kierowcy do bazy (lub miejsca zamieszkania) co najmniej raz na cztery tygodnie. To oznacza, że planując trasy, należy nie tylko uwzględniać limity godzin, ale także zapewnić fizyczną możliwość powrotu kierowcy do kraju.

• Zakaz odbywania regularnego tygodniowego odpoczynku (45 h) w kabinie pojazdu. Jeśli kierowca przebywa za granicą, przewoźnik musi zorganizować i opłacić mu odpowiednie zakwaterowanie.

• Obowiązkowa rejestracja przekroczenia granic państw UE. Kierowcy muszą rejestrować moment wjazdu do każdego kraju, a przedsiębiorcy muszą przechowywać te dane i udostępniać je podczas kontroli.

Te zmiany sprawiają, że rozliczanie pracy kierowców stało się bardziej złożone. Niezbędne jest precyzyjne planowanie tras i odpoczynków oraz korzystanie z nowoczesnych narzędzi do analizy danych z tachografu.

Nowe tachografy – jak wpływają na ewidencjonowanie czasu pracy kierowców?

Od sierpnia 2023 roku, wszystkie nowe pojazdy objęte obowiązkiem stosowania tachografu muszą być wyposażone w tachograf inteligentny drugiej generacji (G2V2). Dodatkowo, starsze pojazdy będą musiały zostać doposażone w nowe urządzenia do końca 2024 lub 2025 roku (w zależności od rodzaju i rodzaju transportu).

Nowe tachografy G2V2 umożliwiają:

• Automatyczne rejestrowanie przekroczeń granic za pomocą sygnału GPS.

• Zdalny odczyt danych przez służby kontrolne, bez zatrzymywania pojazdu.

• Lepsze zabezpieczenia antymanipulacyjne i dokładniejszy zapis danych o aktywności kierowcy.

W praktyce oznacza to, że ewidencjonowanie czasu pracy staje się jeszcze bardziej precyzyjne i transparentne – również dla służb kontrolnych. Przewoźnik nie tylko musi zadbać o to, by kierowcy przestrzegali limitów czasu jazdy, ale też by dane były poprawnie zarejestrowane, zarchiwizowane i dostępne na wypadek kontroli.

Co to oznacza dla firm transportowych?

Nowe przepisy wymagają od firm jeszcze większej staranności i lepszej organizacji w zakresie planowania i rozliczania pracy kierowców. Dotychczasowe rutynowe działania — takie jak planowanie tras czy pobieranie danych z tachografu — trzeba dziś uzupełnić o:

• uwzględnianie obowiązkowych powrotów do kraju,

• kontrolę miejsca odbywania odpoczynków,

• bieżące monitorowanie przekroczeń granic i ich dokumentowanie,

• integrację danych z różnych systemów (tachografy, GPS, kadry i płace).

W tej rzeczywistości coraz większego znaczenia nabiera automatyzacja rozliczania czasu pracy kierowcy – dzięki nowoczesnym systemom informatycznym możliwe jest szybkie wykrywanie nieprawidłowości, planowanie zgodne z przepisami oraz archiwizacja danych w sposób zgodny z wymogami UE.